Mączlik warzywny – groźny szkodnik
W Polsce od kilku lat mączlik warzywny (Aleyrodes proletella) jest groźnym szkodnikiem wielu upraw. Chemiczne zwalczanie nie jest łatwe ze względu na utrudniony dostęp insektycydów do stadiów larwalnych mączlika, które znajdują się po spodniej stronie liści.
Mączlik warzywny – charakterystyka
Wygląd szkodnika
Osobniki dorosłe długości 1,5-2 mm i rozpiętości skrzydeł ok. 3 mm, barwy białej z charakterystycznymi ciemnymi plamkami pośrodku skrzydeł.
Jaja składane są pionowo, ułożone w okrąg lub półokrąg zawsze na dolnej stronie liścia. Początkowo, tuż po złożeniu są kremowe, ale po kilku dniach ciemnieją.
Larwy mączlika przechodzą cztery stadia rozwojowe. Larwy są owalne, lekko wypukłe, barwy przezroczystej z żółtą zawartością lub białej, pokryte warstwą wosku. Jedynie pierwsze stadium ma zdolność poruszania się. Ostatnie stadium rozwojowe zwane puparium jest znacznie grubsze i w przeciwieństwie do pozostałych nie żeruje.
Biologia mączlika
- W ciągu roku rozwija się od 4 do 5 pokoleń.
- Zimują samice na dolnej stronie liści m.in. na rzepaku oraz niektórych chwastach, głównie glistniku jaskółczym zielu.
- Wiosną na chwastach mączlik rozwija 1-2 pokolenia, a osobniki dorosłe tych pokoleń przelatują na warzywa kapustne.
- Jedno pokolenie rozwija się zwykle przez 3-4 tygodnie, w zależności od temperatury.
- Samice składają jaja (do 150 szt.) już od połowy maja (kiedy temperatura powietrza wzrośnie powyżej 10°C) aż do września.
Uszkodzenia
Dorosłe mączliki oraz ich larwy odżywiają się sokiem rośliny. Szkodnik żeruje po dolnej stronie liści, tworząc zwarte kolonie. Mączlik produkuje duże ilości wosku i wydziela rosę miodową, która stanowi pożywkę dla grzybów sadzakowych. Jaja i larwy szkodnika oraz jego wydzieliny zanieczyszczają rośliny, przez co obniżają jakość i wielkość plonów.
Biologiczne zwalczanie mączlika – możliwości i praktyczne uwagi
Ochrona warzyw przed mączlikiem warzywnym jest bardzo trudna ze względu na to, że szkodnik żeruje na dolnej stronie liści, a jego ciało pokrywa gruba warstwa wosku. Poza tym jednoczesne występowanie różnych faz rozwojowych mączlika, charakteryzujących się różną wrażliwością na insektycydy dodatkowo utrudnia jego skuteczne zwalczanie.
Należy pamiętać, że biorozwiązania nie muszą stanowić podstawy ochrony, ponieważ mogą również uzupełniać standardowe, chemiczne programy ochrony roślin.
Jednocześnie trzeba wiedzieć, że skuteczne biorozwiązania istnieją i warto je stosować.
NeemAzal®-T/S – do pierwszych zabiegów zwalczania mączlika.
Do pierwszych zabiegów warto wykorzystać NeemAzal®-T/S, zawierający mieszaninę wielu substancji aktywnych z grupy limonoidów, wśród których dominuje azadyrachtyna A. Azadyrachtyna wykazuje działanie żołądkowe oraz w pewnym zakresie działanie wgłębne, co dodatkowo zwiększa efektywność zwalczania. Charakteryzuje się szerokim spektrum działania na szkodniki gryzące, ssące oraz minujące. Owady pobierają substancję czynną wraz z fragmentami tkanek roślinnych lub sokami podczas żerowania. Azadyrachtyna jest przede wszystkim antyfidantem czyli związkiem chemicznym hamującym żerowanie fitofagów. Połknięcie przez szkodnika takiej substancji powoduje zaburzenia procesów fizjologicznych np. blokowanie wydzielania i działania enzymów trawiennych, a w następstwie złe wchłanianie pokarmu. Należy podkreślić, że azadyrachtyna zakłóca również rozwój owadów (hamuje powstawanie i wydzielanie ekdyzonu, głównego hormonu odpowiadającego za proces przeobrażania owada) oraz zmniejsza ich płodność.
Działanie środka NeemAzal®-T/S jest najbardziej efektywne wobec młodych, larwalnych stadiów owadów, a ograniczone w stosunku do osobników dorosłych. Dlatego właściwy termin stosowania, tuż po pojawieniu się pierwszych osobników zagwarantuje wysoką skuteczność zabiegu. Dzięki odpowiednio wczesnej aplikacji możemy zakłócić rozwój mączlików oraz zmniejszyć ich płodność, co w dalszej części sezonu przyczyni się do obniżenia ich liczebności, a w konsekwencji doprowadzi do redukcji zużycia insektycydów.
PREV-AM® – olejek pomarńczowy to skuteczne zwalczanie mączlika.
Innym biologicznym środkiem znajdującym zastosowanie w zwalczaniu mączlika warzywnego jest PREV-AM® oparty na mieszance naturalnego, tłoczonego na zimno olejku pomarańczowego. Środek posiada właściwości adiuwantów, a dzięki naturalnym terpenom może wzmacniać działanie środków ochrony roślin stosowanych zarówno przeciwko szkodnikom, jak i chorobom. Terpeny rozpuszczają chitynę, tworzącą zewnętrzne szkielety owadów oraz ściany komórkowe większości grzybów.
PREV-AM® jest środkiem kontaktowym i dlatego należy dokładnie opryskiwać powierzchnię roślin Najlepiej stosować opryskiwacz z kierowanym strumieniem powietrza, zwłaszcza jeśli zabiegi wykonujemy na większe, starsze rośliny. To zalecenie jest bardzo ważne w zwalczaniu mączlika warzywnego i może zaważyć na skuteczności zabiegów, także z użyciem innych biologicznych środków ochrony roślin, zwłaszcza tych o działaniu żołądkowym. Mączlik zasiedla dolną stronę liści, a niedokładna aplikacja sprawi, że szkodnik nie będzie miał wystarczającego kontaktu z substancjami czynnymi zawartymi w preparatach.
Naturalis® – zwalczanie mączlika we wszystkich fazach rozwojowych.
Skutecznym biorozwiązaniem, służącym do zwalczania mączlika warzywnego jest aplikacja środka Naturalis®, zawierającego zarodniki entomopatogenicznego grzyba Beauveria bassiana szczep ATCC 74040, wykazującego właściwości chorobotwórcze w stosunku do niektórych stawonogów.
Jest to bioinsektycyd o szerokim spektrum zwalczania owadów we wszystkich fazach rozwojowych, co ma szczególne znaczenie w zwalczaniu mączlika warzywnego, którego wszystkie stadia rozwojowe obserwujemy na roślinach praktycznie jednocześnie. Od kilku lat ma rozszerzoną rejestrację na wiele małoobszarowych upraw gruntowych (m. in. warzywa, truskawki, rośliny strączkowe, niektóre drzewa owocowe, rośliny ozdobne). W przypadku zastosowania w uprawie polowej należy zwrócić szczególną uwagę na warunki stosowania środka.
Preparat wymaga aplikacji w warunkach wysokiej wilgotności oraz w temperaturze powyżej 15 °C.
Infekcja szkodników przez entomopatogenicznego wymaga bezpośredniego kontaktu zarodników grzyba z ciałem żywiciela (szkodnika). Zarodniki Beauveria bassiana przylegają do oskórka owadów, kiełkują i wnikają do wnętrza ciała gospodarza. Entomopatogeniczny grzyb wydziela na powierzchni kutikuli różne enzymy, które stopniowo rozpuszczają ją. Rozpuszczony oskórek gospodarza umożliwia kiełkowanie strzępek infekcyjnych do wnętrza ciała. Rozwijająca się grzybnia penetruje jamę ciała i narządy wewnętrzne owada. Strzępki grzybni wydzielają do wnętrza żywiciela różne toksyny, zakłócające przebieg jego procesów fizjologicznych. Poza tym z części grzybni powstają zarodniki przetrwalnikowe, umożliwiające przeżycie grzybom w niesprzyjających warunkach. Zakażone owady z czasem przestają żerować i przyjmują nienaturalne pozycje ciała. Śmierć następuje po kilku dniach w wyniku mechanicznej penetracji grzybni, która przerasta ciało szkodnika.
Przestrzeganie optymalnych warunków aplikowania ma zasadnicze znaczenie dla uzyskania wysokiej efektywności zwalczania szkodników.
Ważne aby Naturalis® stosować już przy niewielkim zasiedleniu roślin przez mączliki (na początku ich pojawiania się), zanim będą widoczne objawy ich żerowania.
Zabiegi należy przeprowadzać wieczorem (a nawet w nocy) lub wcześnie rano w warunkach wysokiej wilgotności powietrza. Nie stosować w pełnym nasłonecznieniu i wysokiej temperaturze (formulacja środka OD – zawiesina olejowa). Optymalne warunki stosowania to 20 do 27 °C.
Dawka Naturalisu® przy zwalczaniu mączlików to 0,75-1 l/ha
W warunkach polowych warto użycie środka Naturalis® poprzedzić uruchomieniem deszczowni. Nawet po krótkotrwałym nawadnianiu wzrośnie wilgotność, która jest warunkiem koniecznym do efektywnego działania preparatu.
Naturalis® może być stosowany w krótkich odstępach czasu, lub nawet jednocześnie z wieloma insektycydami. Jednak pewne ograniczenia w stosowaniu dotyczą jednoczesnej aplikacji z fungicydami, ponieważ preparat zawiera entomopatogeniczne grzyby. Dlatego w przypadku konieczności zastosowania środków grzybobójczych w danej uprawie należy zachować odstęp przynajmniej 2-5 dniowy pomiędzy aplikacją środka Naturalis®, a ewentualnymi zabiegami przy użyciu fungicydów.
Katarzyna Woszczyk – menedżer ds. rozwoju produktów, Biocont Polska