Choroby

Sprawca choroby: Venturia inequalis (Cooke) Aderh., stadium konidialne Spilocea pomi Fries.

Opis:

W Polsce stanowi jedną z najpospolitszych chorób jabłoni.

Cykl rozwojowy parcha można podzielić na dwie fazy – saprofityczną (z rozwijającym się stadium workowym) oraz pasożytniczą (stadium konidialne).

Faza saprofityczna trwa od jesieni – od opadnięcia porażonych liści, do wczesnej wiosny – do czasu wysiewu zarodników workowych. Zimą rozwija się stadium doskonałe z zarodnikami workowymi, które wiosną, w czasie pękania pąków, są źródłem infekcji pierwotnej i stanowią początek fazy pasożytniczej.

Faza pasożytnicza rozpoczyna się wraz z infekcją pierwotną. W czasie opadów i podczas długotrwałego zwilżenia liści dochodzi do wysiewu zarodników. Momenty największego wysiewu askospor przypadają zwykle w okresie zielonego pąka, nasilają się w fazie różowego pąka oraz kwitnienia. Ich kiełkowanie zależne jest od temperatury oraz czasu zwilżenia liści (prognozowanie prowadzi się w oparciu o tabelę Millsa) – okresy wzmożonego wysiewu zarodników nazywa się „okresami krytycznymi”.

Objawy:

Objawy choroby są widoczne na wszystkich nadziemnych, niezdrewniałych częściach jabłoni. Najczęstsze objawy widoczne są na liściach i owocach, rzadziej na kwiatach, pąkach i ogonkach liściowych.

Na liściach widoczne są ciemne okrągłe plamy, pokryte aksamitnym nalotem. Przy sprzyjających warunkach plamy rozrastają się, tworząc nekrotyczne powierzchnie. Uszkodzone liście nadmiernie transpirują, następnie przedwcześnie opadają.

Porażenie owoców jest najgroźniejsze w czasie wzrostu zawiązków. Zawiązki ulegają deformacji i pękają, przez co są wtórnie atakowane przez inne patogeny. Na porażonych owocach pojawiają się okrągłe skorkowaciałe plamy. Powstawanie korka spowodowane jest reakcją obronną rośliny przed utratą wody.

Występowanie objawów chorobowych wskazuje na nieprawidłowo przeprowadzony monitoring. Zabiegi ochronne powinny być przeprowadzane w okresach krytycznych – w czasie wzmożonego rozsiewania zarodników.

Sprawca choroby: Podosphaera leucotricha (Ell. et Everh.) Salm.

Opis:

Zaraz po parchu jest to jedna z najgroźniejszych chorób jabłoni w Polsce, której nasilenie można obserwować w latach ze zmniejszoną liczbą opadów i wysoką temperaturą.

Grzybnia zimuje w pąkach, przerasta rozwijające się liście (infekcja pierwotna) i tworzy na ich powierzchni biały mączysty nalot. Nalot to skupisko grzybni i zarodników konidialnych. Zarodniki, przenoszone na pąki kwiatowe, stanowią źródło infekcji wtórnej, do której dochodzi zwykle w maju lub czerwcu.

Objawy:

Objawy widoczne są na wszystkich nadziemnych częściach jabłoni. Na liściach pojawia się biały mączysty nalot, który można zaobserwować na innych niezdrewniałych organach. Porażone liście słabo się rozwijają, zasychają od brzegów i odpadają przedwcześnie. Porażone pędy mają słaby wzrost, a ich wierzchołki zamierają. Silnie porażone pąki nie rozwijają się wcale, kwiaty pokrywają się białym nalotem, drobnieją i są sterylne. Na owocach nie obserwuje się powstawania nalotu, widoczne jest charakterystyczne ordzawienie skórki.

Sprawca choroby: Botryotinia fuckeliana (de Bary), stadium konidialne Botrytis cinerea Pers.

Opis:

Patogen wywołujący chorobę jest typowym polifagiem, spotykanym na większości uprawianych w Polsce owocach.

Do infekcji może dojść w sadzie, podczas trwania sezonu, oraz po zbiorze, w przechowalni. Grzybnia rozwija się na powierzchni owoców, przenikając do ich wnętrza poprzez naturalne otwory (np. przetchlinki) lub uszkodzenia mechaniczne.

Objawy:

Rozwijająca się grzybnia jest charakterystyczna, puszysta, początkowo biała, następnie szara, pokrywająca się z czasem zarodnikami.

W czasie sezonu na zainfekowanych jabłkach pojawia się zgnilizna przykielichowa.

Profilaktyka:

Ostrożność podczas zbioru i sortowania – zapobieganie powstawania uszkodzeń mechanicznych oraz odrzucanie jabłek uszkodzonych.

Sprawca choroby: Ervinia amylowora (Burr.) Winsl.

Opis:

W ostatnich latach można było zaobserwować wzmożone jej występowanie. Rozprzestrzenia się szybko, a samo pojawienie się infekcji nie jest łatwe do przewidzenia.

Patogen zimuje w porażonych, ale wciąż żywych częściach rośliny. Bakteria może być przenoszona na znaczne odległości przez wektory (np. ptaki, szkodniki), wodę (opady deszczu) oraz w obrębie sadu (na sprzęcie). Do infekcji dochodzi poprzez wszelkiego rodzaju naturalne otwory (np. przetchlinki, szparki) oraz uszkodzenia mechaniczne, również te celowe (rany po cięciu). Długotrwałe przesuszenie oraz silne nasłonecznienie ogranicza rozwój bakterii.

Objawy:

W czasie kwitnienia porażone kwiaty zasychają, ale nie odpadają. W Polsce często objaw ten nie występuje, ponieważ okres infekcji mija się z fazą kwitnienia. Zakażone zawiązki marszczą się
i brązowieją, nie odpadają. Na dojrzewających owocach powstają gnijące, wodniste plamy. Przy wysokiej wilgotności powietrza na porażonych tkankach pojawia się wyciek bakteryjny, który stanowi źródło wtórnych infekcji. Na pędach pojawiają się brunatne plamy, dobrze widoczne na niezdrewniałych przyrostach. Pędy zamierają razem z liśćmi, które zwijają się charakterystycznie wzdłuż nerwu głównego. Uschnięte, zwinięte liście nie opadają.

Profilaktyka:

• Kontrola materiału szkółkarskiego, pozyskiwanie sadzonek z pewnego źródła.
• W regionach zagrożonych występowaniem choroby – rezygnacja z zakładania szkółek jabłoni, gruszy oraz innych gatunków podatnych na infekcję, np. głogu, pigwy, irgi.
• Natychmiastowe usuwanie i palenie porażonych części roślin – w skrajnych przypadkach usuwanie całych drzewek lub likwidacja plantacji.
• Dezynfekcja sprzętu – przed i po cięciu.
• Zabezpieczanie ran po cięciu.

Sprawca choroby: Różne patogeny

Opis:

W każdej chłodni, przechowalni czy magazynie zdarzają się choroby przechowalnicze. Są to zwykle: parch, szara pleśń, gorzka zgnilizna, mokra zgnilizna, brunatna zgnilizna, sina pleśń jabłek. Należy pamiętać, że niektóre grzyby patogeniczne wytwarzają mykotoksyny, które są szkodliwe dla człowieka.

Objawy:

Pierwsze objawy często nie są jeszcze widoczne podczas zbioru, przez co zainfekowane owoce trafiają do tych samych skrzyń, co owoce zdrowe. Choroby przenoszą się na kolejne owoce z zakażonych wcześniej jabłek, niedokładnie wyczyszczonych skrzyń lub też pomieszczeń przechowalniczych. Infekcji sprzyjają nieodpowiednie warunki przechowywania oraz brak ostrożności podczas zbioru
i sortowania.

Niektóre patogeny (np. parch, szara pleśń) mają możliwość przenikania przez oskórek owoców naturalnymi otworami (np. przetchlinki). Wówczas atakują nieuszkodzone mechaniczne owoce.

Uszkodzone owoce są bardzo łatwo zasiedlane przez organizmy patogeniczne. Grzybnia ma łatwe warunki do rozwoju, przez co łatwiej dochodzi do kolejnych infekcji.

Profilaktyka:

• Staranny zbiór i sortowanie owoców.
• Prowadzenie zabiegów ochrony roślin w czasie sezonu.
• Stosowanie preparatów poprawiających odporność roślin bezpośrednio przed zbiorem.

Sprawca choroby: Nectria galligena Bers., stadium konidialne Cylindrocarpon heteronema (Berk. et Br.) Wollenw

Opis:

Zarodniki konidialne wytwarzane są praktycznie przez cały sezon z wyłączeniem zimy. Choroba nie rozprzestrzenia się na dalekie odległości, zarodniki zwykle razem z deszczem spływają z koron drzew, infekując sąsiednie drzewa. Do infekcji dochodzi poprzez otwarte rany mechaniczne, również te po opadłych owocach i liściach. Choroba rozwija się głęboko, w wewnętrznych tkankach drewna, przez co jest bardzo problematyczna w zwalczaniu.

Objawy:

Objawy choroby widoczne są na korze i pędach. Na jednorocznych przyrostach pojawiają się zapadające się plamy, powyżej których zamiera cały pęd. Na starszych pędach pojawiają się rany, których krawędzie grubieją – spowodowane jest to nadmierną produkcją tkanki kalusowej, w której patogen intensywnie się rozwija. Efektem takiego rozwoju są zgrubienia i narośla zwane „zrakowaceniami”. Na pniach i starszych gałęziach, można zaobserwować formę zamkniętą (roślinie udało się zabliźnić rozrastającą się ranę) oraz otwartą raka.